Levent AKBAY – 13.03.2025 Nasıl Bir EKONOMİ Gazetesi / ‘Reel Ekonomi’
Reel Sektör Masası Köşesi
OSB’lerde tescillenen yeşilin farklı tonları var. Bronz yeşili ile altın yeşili arasında, gümüş yeşili ile platin yeşili arasında not farkları bulunuyor. Bu farklar ‘platin yeşili’ne ulaşana kadar yapılması gerekenler olduğunun altını çiziyor.
__________________
Yeşil OSB Projesi aslında eski bir proje. 2016’da dört pilot OSB’de ilk çalışmalar başladı. Adana Hacı Sabancı OSB, Ankara ASO1, Bursa OSB ve İzmir Atatürk OSB… Bu pilot bölgelerde 300 milyon dolarlık bir harcama ile “dönüşüm”ün tamamlanacağı, yıllık 100 milyon dolara yakın tasarruf (hammadde, enerji, su, karbon azalımı, atık azalımı) öngörüldü. Arkası gelmedi. Daha sonra Bakanlık ile Dünya Bankası arasında 2021’de imzalanan anlaşma ile 300 milyon dolarlık uzun vadeli kredi sağlanarak Türkiye Organize Sanayi Bölgeleri Projesi uygulamaya konuldu. Proje ile altyapıların yanı sıra atık su arıtma tesisleri, su geri kazanım tesisleri, GES, biyogaz tesisleri ve yeşil idari binalarının yapımı hedeflendi. 3 yılı ödemesiz 13 yıl vadeli ve yüzde 3 faizli kredi içeren proje, 31 Aralık 2026’da tamamlanmak üzere devam ediyor. Bu arada projenin 37 OSB’de 47 alt projenin finansmanı için kredi desteği sağladığını hatırlatalım. Proje tamamlandığında yılda 27.932 MWh enerji tasarrufu, OSB yeşil yatırımlarından 6 milyon 628 bin metreküp su tasarrufu, CO2 emisyonlarında yıllık 18,4 bin metrik ton azalma, yeni iyileştirilmiş tesislerde 29,2 milyon metreküp su arıtımı sağlamış olacak.
Yeşil OSB tanımı 2023’te OSB yasasında yapılan değişiklikle uygulamaya girdi. Ardından “sertifikalandırma” süreci uygulamaya alındı ve Yeşil OSB olabilmek için kriterler belirlendi. OSB’de üretimde olan en az 1 firmanın yer alması, OSB’deki atık suların tümünün arıtılıyor olması, OSB’de enerji üretim kaynağı olarak kömür kullanımının olmaması, OSB’nin TSE tarafından TS EN ISO 14001 ve TS EN ISO 50001 standartlarından biriyle belgelendirilmiş olması, iklim değişikliği ve sürdürülebilirlikle ilgili konuları izlemek ve yönetmek için organizasyonel yapıda bir birimin kurulması ve en az bir yetkin personel istihdam edilmesi, OSB’nin en az temel seviye “Sıfır Atık Belgesi”ne sahip olması gerekli kriterler arasında. “Yeşil” olabilmek için bu kriterlerin sağlanması ile birlikte bu kez performans göstergeleri devreye giriyor. Performans göstergeleri; “OSB Yönetimi”, “Ekonomik”, “Çevresel” ve “Sosyal Performans” başlıkları altında sıralanıyor. 10 adet ekonomik, 6 adet sosyal, 5 adet yönetimsel, 17 adet çevresel performans göstergesi olmak üzere uyum sağlanacak 40 gösterge var. Bu aşamadan sonra sıra adayların performansına göre 40 ayrı göstergeye not verilmesine geliyor. En çok 100 puan olabilecek notun 39’u çevre, 27’si ekonomik, 24’ü sosyal, 10’u yönetimsel kriterlerden sağlanıyor.
Her kriter için 0 ile 3 puan arasında not veriliyor. 40 ayrı göstergeden alınan bu notlar toplanıyor ve 85’ten fazla notu olanlara “platin”, 70-85 arası notu olanlara “altın”, 55-70 arasına “gümüş”, 40-55 arasına “bronz” belge veriliyor. 40’ın altındaki not belge için yetersiz bulunuyor. Yeşil belgenin verildiği bu aşamada da iş bitmiyor. Çünkü sunulan belgenin geçerlilik süresi 3 yılla sınırlı. Belgelendirmenin gerçekleştirilmesi sonrası birinci ve ikinci yılların sonunda ara kontrol denetimleri yapılıyor. Ara kontrollerde kuruluşun belge ile birlikte sunulan seviyede Yeşil OSB yeterliliğini sağlaması gerekiyor. Daha yüksek veya daha düşük seviyede Yeşil OSB Belgesi hak etmesi durumunda yeni belge düzenleniyor. Dikkat edilirse “yeşil OSB” olmak da yetmiyor. Çünkü OSB’lerde tescillenen yeşilin farklı tonları var. Bronz yeşili ile altın yeşili arasında, gümüş yeşili ile platin yeşili arasında not farkları var. Bu farklar “platin yeşili”ne ulaşana kadar yapılması gerekenler olduğunun altını çiziyor. Peki, 400’den fazla OSB içinde farklı tonlarda “yeşil” belgesi olan kaç OSB’miz var? Bugün itibarıyla sadece 14. Bu performans OSB’lerde yeşil dönüşümün hiç de kolay olmayacağını, uzun zaman alacağını gösteriyor.