Levent AKBAY – 09.01.2025 Nasıl Bir EKONOMİ Gazetesi
Reel Sektör Masası Köşesi
OSB Uygulama Yönetmeliği’nin yayınlanmasının üzerinden 4 aydan biraz fazla zaman geçti. Başlangıçta fısıltı gazetesinde yer alan tepkiler zamanla somutlaştı, şimdi çözüm arayışlarına konu oldu. Aslında yüksek sesle konuşulmasa da ilk günlerde bile OSB yatırımcıları açısından sorun yaratan bu yönetmeliğin nasıl uygulamadan kaldırılacağının formülü aranıyordu. Hatta idarenin 5 Eylül’de uygulamaya koyduğu yönetmeliğe karşı 60 günlük itiraz süresi içinde iptal davası açılması da gündemdeydi.
Bir buçuk yılda hazırlanan yönetmelik nasıl böyle sürpriz maddelerle dolmuş ve adeta şok etkisi yaratmıştı? Yönetmeliğin ciddi tepkilere yol açan hükümlerinden üç tanesini hatırlamak bile yeterli olacaktır:
– Sanayicilerin kendi aralarında yaptığı parsel devirleri önlenecek, yüzde 49’u aşan ortaklık payı devirlerinin belirlenmesi halinde tahsis iptal edilecekti.
– Yatırımı süresinde tamamlanmayanların taşınmazları kamulaştırılacak ya da bir tür güncel fiyatlı arsa vergisi ödeme şartıyla üç yıllık ek süre verilecekti.
– Tüm işlemler tamamlanmış olsa dahi kiralama için bir yıl daha beklemek gerekecekti. Bunun için de işyeri açma ve çalışma ruhsatı almak zorunlu olacaktı.
Bakanlığın sanayi alanlarının yatırımcılara tahsisinin hızlandırılması, OSB’lerin ön tahsis yoluyla kaynak geliştirmelerinin sağlanması bakımlarından reform olarak gördüğü bu düzenlemeler kamu otoritesinin umduğu desteği almadı. Tersine girişimci-yatırımcı tarafından girişim özgürlüğüne kısıtlama olarak yorumlandı. Hatta olası davanın gerekçesi olarak da bu özgürlük kısıtlamasının gösterilmesi gündeme geldi.
Sonuçta toplantı üstüne toplantı yapılan OSB’lerde şekillenen görüşler OSBÜK üzerinden kamu otoritesine aktarıldı. Bugün geldiğimiz noktada taraflar uzlaşıyor gibi.
İyi de uzlaşma nasıl yapılacak? OSB’lerde tesis kiralama ile ilgili kısıtlar sadece yeni OSB’lere uygulanacak. Süresinde tamamlanmayan yatırımlara bir defaya mahsus en çok 3 yıllık süre verilmesinde uygulanacak vergi oranı düşürülecek. Parsel devrinin istisnasız sanayicilere ve spekülasyona yol açmayacak şekilde yapılması konusu yeniden ele alınacak.
Ancak bu çözüm formülleri uygulamaya girmiş olsa bile yeni sorunlara yol açacak gibi görünüyor. Örneğin bu durumda kiralama konusunda farklı mevzuatların uygulanacağı eski-yeni OSB türleri oluşabilecek. Aynı şekilde herhangi bir OSB’de eski mevzuata tabi şirketler ile yeni mevzuata tabi şirketler de ortaya çıkabilecek. Umalım ki süre uzatımı ve parsel devrinde de farklı kullanıcılara farklı uygulamalara yol açabilecek adımlar atılmasın.
İşin bir de yeni yatırımcılar tarafı var. Bakanlık OSB’lerde çevrim içi erişimle tahsise açtığı alanlara ilişkin olarak 3 aylık dönemde 900 kadar fabrika yeri için bin 667 başvuru topladı. Dördüncü ayda ise 96 OSB’de 14 milyon 625 bin metrekare büyüklüğündeki 913 yatırım yerini tahsis başvurularına, 15 OSB’de ise 5 milyon 742 bin metrekarelik yatırım alanını ön tahsis başvurularına açtı.
Yüzlerce kişilik bu yeni yatırımcıların da Uygulama Yönetmeliği ile getirilen düzenlemelerden ve özellikle kısıtların tamamından haberdar olmaları, sorunlara getirilecek çözümler sırasında bir hak kaybı yaşamamaları, bir şekilde eski yeni ayrımına tabi tutulmamaları gerekir.
Planlı alanlar içinde OSB’lerin ağırlığı giderek artıyorsa, 2,7 milyon kişilik istihdam, 59 bin işletmeden oluşan bir üretim gücü, 122 bin hektarlık üretim alanından söz ediyorsak daha titiz hazırlıklarla bir ileri bir geri adımlarla zaman kaybetmemiz gerekiyor.