Levent AKBAY – 10.07.2024 Nasıl Bir EKONOMİ Gazetesi
Reel Sektör Masası Köşesi
Kuruluşundan bu yana 6 kez kapatılıp, 7 kez açılan Kandıra Gıda İhtisas OSB (GİOSB) 15 yıl sonra Nesos Gıda ile ilk yatırımını işletmeye açacak.
Türkiye’nin ilk gıda ihtisas OSB’si tarımsal üretim ve tarım endüstrisini canlandırarak bölgesel kalkınma projesi’ne dönüşme iddiasında. Bölgesel kalkınmanın odağına tarımı alacak OSB fabrikaların buhar üretimi ve güneş enerjisi sistemlerini, bölgesel sera üretimi ve hindicilik ve mandacılık dahil hayvancılığı teşvik edecek şekilde tarım üreticisine kullandırarak Kocaeli’nde tarım endüstrisinin ağırlığını artıracak. Kocaeli’nde yeni açılan Kırsal Kalkınma Ajansı’nın da desteğini alarak üretilecek tarım ve hayvancılık ürünlerini işleyecek OSB’de öncelik ihracat olacak. Yanı sıra Bolu-Edirne kuşağının gıda ihtiyacı karşılanacak.
2008’de projelendirilen, 2010’da ruhsata bağlanan, 15 Temmuz sonrasında kurucu derneğinin kapatılması ile akamete uğrayan GİOSB bu tarihten sonra müteşebbis heyet değişikliği ile tekrar ayağa kalktı. 194 hektarlık bölgede hali hazırda fabrikalarını kuracak 79 adet yatırımcı yer alıyor. OSB tamamlandığında 10 bin kişiye doğrudan istihdam sağlayacak.
GİOSB kamulaştırma sırasında bir arazi sahibinin kamulaştırmaya karşı çıkması ile yoğun bir dava süreci yaşadı. Bu süreç dahil GİOSB bugüne kadar 6 kez kapatıldı. 2016’da yönetim değişikliği sonrasında toplumsal rıza ön plana alındı. Arazi sahipleri ile birebir görüşmeler sonrasında biri hariç tüm arazi sahipleri ikna edilerek 685 dava ‘sulh’ ile sonuçlandırıldı. OSB son olarak Namazgâh Barajı sahasında kaldığı gerekçesiyle bir kez daha kapatıldı ve 7 yıl süren bir gecikme daha yaşadı.
Bacasız üretim üssü olma iddiasındaki Kandıra Gıda İhtisas OSB’nin sınırları içindeki arazilerin yüzde 95’i rızaen kamulaştırma yolu ile kalan yüzde 5’lik kısım ise mahkeme kararıyla kamulaştırma yoluyla OSB tüzel kişiliği adına tescil etildi
2016’da OSB Yönetim Kurulu Başkanlığı’na getirilen Kocaeli Sanayi Odası Meclis Başkan Vekili ve sanayici Mehmet Başol, 15 yıllık bekleyişin sona erdiğini ve artık yatırımların hızlanacağını belirterek “15 yılda başımıza gelmeyen kalmadı. Bugün hayallerimiz büyük. Türkiye’nin ilk ve tek gıda ihtisas OSB Kandıra’ya tersine göç başlattı. Türkiye’nin Ülker dahil lider gıda firmaları burada. Altyapı yüzde 80 tamamlandı. 194 hektar arazi üzerindeki bütün parsellerimiz dolu. Tarımda, gıda ve tarım endüstrisinde büyük sıçrama gerçekleştirerek, bölgenin makûs talihini değiştireceğiz .” dedi.
SATIR BAŞLARIYLA GİOSB
– 9 milyon metreküp kazı yaptık. OSB’nin ortasında bir dağ vardı, burayı düzledik. Çok büyük bir rakam… En son 1 milyon metreküp kazı kaldı. O da bu yıl bitecek. Gaz ve elektrik, su, yol ve fiber altyapısını biz yapıyoruz. Gaz, kanalizasyon, su ve elektrik var. Hatta 15-20 fabrikaya yetecek elektriğimiz var. SEDAŞ ayrı bir elektrik tesisi yapıyor. Bu yıl bitirecekler. Şu an burada, yüzde 80 parselde fabrika yapılır halde.
– OSB’lerde şahıs arazileri de kamulaştırıldığı için davalar açılması gerekiyor. Kamulaştırma davaları uzun sürüyor. Bir OSB en fazla 10 yılda üretime geçmeli. Mahkeme süreçleri kısaltılabilirse yatırım süreçleri de kısalır. Kamulaştırma dahil hazırlıkların en fazla 10 yıl sürmesi gerekir.
– Yatırımcıların ne zaman faaliyete geçeceği konusu önemli… Şu anda faizlerin yüksek olması nedeniyle yatırımcılar beklemede. İnşallah enflasyonla birlikte kredi faizler de düşer. Yılbaşından itibaren artık yatırımcıya “Gel yönetmelik hükümlerine uy” diyeceğiz. Biz 2025 ile birlikte bir yılda ruhsat alma iki yılda inşaatı tamamlama prosedürünü çalıştıracağız. OSB’de bir tek yolların asfalt ve betonu kalmış olacak. Genel arıtma tesisi henüz yapılmadı. Her fabrika Çevre, Şehircilik ve İklim Bakanlığı kriterlerine göre arıtma yapıyor. Toplu yaptığımızda daha ekonomik olacak.
– Neden burayı tercih ediyorlar?
Türkiye’nin en büyük gıda OSB’si burası. Biz parselleri tahsis ederken iki yıldır gıda ile uğraşma şartı getirdik, noterden taahhütnameler aldırdık. Parsel tahsisi sırasında aracıları sokmadık. Doğrudan sanayiciye hitap ettik, rant oluşumuna izin vermedik.
– Yeşil OSB hedefimiz var. Burada sadece insani gıda alanında çalışılacak. İleri biyolojik arıtma ve kimyasal arıtma yapılacak. Kendi elektriğini kendi üretecek ve bacasız OSB olacak. Güneş enerjisi tarlası kurulacak.
En önemli sorun eleman sorunu
İlk 5-6 fabrikanın kurulmasıyla işçi sıkıntısı başlayacak. Bu nedenle işçi sorununu çözmek için çalışmalarımız var. 500 öğrenci kapasiteli gıda meslek lisesi kurmak için tasarılarımız var. İş garantili olacak. Çocuklar okula başladığından itibaren maaş alacak. Eğitimin bir kısmı okulda, bir kısma fabrikalarda yapılacak.
Rektör ile yaptığımız görüşmeler sonrasında Kocaeli Üniversitesi’nin de Gıda Meslek Yüksek Okulu açma hazırlıkları başladı. Ara eleman sorununun aşılması için şimdiden çalışıyoruz. Şu anda her türlü elemana ihtiyaç var. Çünkü Türkiye’de gizli bir iş kaybı var. Aşçılar, garsonlar Almanya’ya Fransa’ya, Polonya’ya gidiyor. Geçen sene beş tane aşçım gitti Almanya’ya. 3 bin 750 Euro maaş, yemek ve yatacak yer verdiler.
Almanya gibi yabancı işçi almak zorundayız. Suriyelilerin yüzde 60’ı çalışıyor. İstediğimiz özellilere tam sahip olmasalar bile sanayinin içindeler. Onları da eğitimden geçirerek nitelikli işçi yapmamız lazım.
Bir arsa sahibi 7 yıl geciktirdi
Kandıra Gıda İhtisas OSB 2010’da ruhsat aldı. Kamulaştırma aşamasında uzlaşmaya yanaşmayan parsel sahiplerinden biri, OSB’nin yer seçimine ve kamu yararına itiraz ederek kamulaştırmanın iptali davası açtı. (16.05.2011)
Kocaeli 1. İdare Mahkemesi tarafından yapılan bilirkişi incelemesinde “Tarımsal nitelikler açısından Namazgâh Barajı’nın 11 bin 500 metre koruma alanı içerisinde yer alması nedeniyle bölgenin yer seçiminin uygun olmaması, çevresel etkiler açısından su havzalarında bulunması nedeniyle yapılmasının uygun olmadığı, planlama süreci açısından eksiklikler bulunduğu ve yaratacağı etkiler açısından mevzuatın tarif ettiği tanımları aştığı…” gerekçesiyle 9 Temmuz 2015’de OSB’nin iptaline karar verildi.
Bu arada OSB’yi kuran dernek 15 Temmuz sonrasında sakıncalı görülerek kapatıldı. Dernek üyeleri yatırımdan vazgeçerek üyelikten ayrıldı. Bilim Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın talimatlarıyla OSB Müteşebbis Heyeti yeniden oluşturuldu
Kocaeli İdare Mahkemesi’nin bu kararına karşı OSB yönetimi Danıştay’a temyiz için 4 Eylül 2015’te başvuruda bulundu. Kocaeli 1. İdare Mahkemesi tarafından verilen iptal kararı neticesinde OSB’nin tüzel kişiliği Bakanlık tarafından kaldırıldığı için bölgenin tüzel kişiliği ile ilgili sorunlar yaşandı.
Danıştay incelemesi sonucunda yerel mahkeme tarafından verilen karar 1 Mart 2016’da bozuldu. Yerel mahkeme Danıştay’ın bozma ilamına kararına karşı 18 Mayıs 2017’de ‘ısrar-direnme’ kararı verdi.
Bu karara itiraz eden OSB yönetiminin talebi doğrultusunda dosya en üst itiraz merci olan Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu’na gitti. Buradan verilen nihai kararla GİOSB tekrar yaşama döndü.
Yenilenebilir enerji ve çevreye duyarlı tesisler yapılacak
Organize Sanayi Bölgesi içerisindeki üretim tesislerinden çıkacak atık buhar kurulacak seralarda kullanılacak ve bölgedeki sera üretimi ile istihdama katkı sağlayacak. Bölgede güneş enerji sistemleri kurularak enerji maliyetleri düşürülecek. Bölgedeki tesislerde sadece insan gıdası üretilecek.
OSB’de yer alacak sektörler
– Süt ürünleri üretim ve işleme tesisleri
– Et ürünleri üretim ve işleme tesisleri
– Yaş kuru sebze ve meyve işleme tesisleri
– Kuruyemiş ve bakliyat işleme tesisleri
– Çikolata, şekerle, unlu mamuller üretim ve işleme tesisleri
– Hazır yemek, cips, üretim ve işleme tesisleri
Lojistik
– İstanbul Sabiha Gökçen Havalimanı’na 85 km
– Kocaeli İzmit şehir merkezine 20 km
– Kuzey Marmara Otoyuluna 16 km
– Köseköy Lojistik Merkezi’ne 27 km
– Derince Limanına 30 km